Rodzaje i elementy systemów logistycznych

W gospodarce można wyodrębnić różne rodzaje systemów logistycznych. Rozróżnianie systemów logistycznych jest niezbędne ze względu na różnice w problemach, które pojawiają się przy tworzeniu i funkcjonowaniu różnych systemów.

Rozpatrywanie elementów i konstrukcji systemów logistycznych uzależnione jest od przyjętego kryterium i klasyfikacji tych systemów, uwzględniającego różny stopień agregacji i zakres systemu.

System logistyczny nie zmienia właściwości produktu, lecz dzięki procesom ruchu, transportu i magazynowania przemieszcza go w określonym czasie. W związku z tym, że procesu ruchu i składowania przenikają się, wyróżnia się następujące rodzaje systemów logistycznych[1]:

-   jednostopniowy,

-   wielostopniowy,

-   kombinowany.

System jednostopniowy oznacza, że produkt przechodzi od punktu nadania do punktu odbioru. Działania w systemie wielostopniowym polegają na dostarczeniu produktu od punktu nadania do punktu odbioru z wykorzystaniem co najmniej jednego punktu pośredniego, w którym następuje proces manipulacji lub magazynowania.

W pierwszym przypadku towar z punktu nadania zatrzymuje się w punkcie, gdzie następuje np. proces przeładowania. Z punktu pośredniego określony produkt trafia do wielu odbiorców. W drugim przypadku towary transportowane z różnych punktów nadania trafiają do punku zbiorowego (punktu koncentracji) skąd wysyłane są jednym transportem do punktu odbioru. Ostatni system tworzy kombinowany proces, gdzie występują równolegle pośrednie i bezpośrednie przepływy dóbr fizycznych[2].

Najczęściej jednak systemy logistyczne dzieli się według dwóch kryteriów^[3]:

• funkcjonalnych,
• fazowych.

Podział funkcjonalny skupia się głównie na takich obszarach jak[4]:

-   obsługa zamówień,

-   gospodarka magazynowa,

-   magazyn,

-   opakowanie,

-   transport.

Podział fazowy wyróżnia następujące podsystemy[5]:

-    logistyki zaopatrzenia,

-    logistyki produkcji,

-    logistyki dystrybucji,

-    logistyki części zamiennych,

-    logistyki powtórnego zagospodarowania.

Logistyka zaopatrzenia stanowi połączenie między logistyką dystrybucji dostawców a logistyką produkcji w przedsiębiorstwie. Jest ona systemem logistycznym związanym z rynkiem i dotyczy dóbr (materiałów, półwyrobów, części), które należy udostępnić przedsiębiorstwu zgodnie z zapotrzebowaniem.

Logistyka zaopatrzenia wykorzystuje istniejące możliwości zaopatrzenia, koordynując

przepływu towarów i informacji w celu zapewnienia przedsiębiorstwu materiałów używanych do produkcji lub do sfery handlu. Działania zaopatrzenia wykraczają swoim zasięgiem poza przedsiębiorstwo, poza granice kraju – podejmowane są wewnątrz, ale wpływają na zewnętrzne przygotowanie potrzeb materiałowych[6].

Logistyka produkcji jest zlokalizowaną pomiędzy logistyką zaopatrzenia a logistyką dystrybucji, łącząc je ze sobą. Obejmuje wszystkie czynności związane z zaopatrzeniem procesu produkcji w materiały, półwyroby, części zamienne oraz czynności związane z przekazywaniem półwyrobów oraz wyrobów gotowych do magazynu wyrobów[7].

Dystrybucja jest ostatnim etapów w łańcuchu logistycznym, który ma na celu udostępnić produkt spełniający oczekiwania i potrzeby nabywców w odpowiednim czasie i miejscu. Cały proces przemieszczania się towarów od wytwórców do ostatecznych klientów odbywa się poprzez kanały dystrybucji. Kanały dystrybucji to nie tylko ogniwa pośredniczące, ale również firmy uczestniczące w przepływie towarów lub usług od producenta do finalnego odbiorcy.

Logistyka dystrybucji integruje wszystkie fizyczne procesy i strumienie występujące

w sferze zbytu i sprzedaży w jeden system zarządzania, którego głównym zadaniem jest minimalizacja kosztów sprzedaży przy optymalnym poziomie obsługi klienta

i zaspokojeniu jego potrzeb. Główną zasadą systemów logistycznych podkreślająca znaczenie obsługi klienta jest zasada dotycząca dysponowania właściwym produktem, pojawiającym się we właściwym czasie, we właściwej ilości, bez strat, bez uszkodzeń u właściwego klienta[8].

Logistyka powtórnego zagospodarowania to system logistyczny zajmujący się czwartą fazą przepływu pozostałości (surowce wtórne, towary uszkodzone, zwroty, opakowania zwrotne, używane pojemniki i opakowania, odpady) [9].

We wskazanych podsystemach wyróżnia się elementy fizyczne systemu logistycznego i informację[10]. 

• Elementy fizyczne systemów logistycznych:
• Infrastruktura systemów logistycznych
• budowle magazynowe,
• drogi wewnętrzne.
• Urządzenia techniczne
• urządzenia magazynowe,
• urządzenia transportowe i manipulacyjne,
• urządzenia pomocnicze.

• Informacja w systemach logistycznych:
• Systemy pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych oraz informacji.

---

[1] Bronisław Słowiński, Wprowadzenie do logistyki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2008

[2] Tamże.

[3] Danuta Kisperska-Moroń, Stanisław Krzyżaniak, Logistyka, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2009

[4] M. Matulewski, S. Konecka, P. Fajfer, A. Wojciechowski, Systemy logistyczne, Instytut Logistyki i Magazynowania , Poznań 2008

[5] Tamże.

[6] Hans Christian Pfohl, Systemy logistyczne. Podstawy organizacji i zarządzania, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001

[7] M. Matulewski, S. Konecka, P. Fajfer, A. Wojciechowski, Systemy logistyczne, Instytut Logistyki i Magazynowania , Poznań 2008

[8] Frederick Beier, Krzysztof Rutkowski, Logistyka, Biblioteka Logistyka, Warszawa 1995

[9] Marek Fertsch, Podstawy logistyki, Instytut Logistyki i Magazynowania , Poznań 2008

[10] M. Matulewski, S. Konecka, P. Fajfer, A. Wojciechowski, Systemy logistyczne, Instytut Logistyki i Magazynowania , Poznań 2008